Uçak Bakım Sektöründe Güncel İnsan Faktörleri Yaklaşımları: Kirli Düzinenin Kirli Onbeş’e Dönüşümü
| dc.contributor.author | Çoban, Ramazan | |
| dc.date.accessioned | 2025-10-24T17:59:11Z | |
| dc.date.available | 2025-10-24T17:59:11Z | |
| dc.date.issued | 2025 | |
| dc.department | Malatya Turgut Özal Üniversitesi | |
| dc.description.abstract | 1990’lı yılların başında uçak bakım görevlerinde insan faktörlerinden kaynaklı uçak kazaları havacılık sektöründe önemli bir gündem olmuştur. Bu kapsamda 1993 yılında Transport Kanada çalışanı Gordon Dupont ve takım arkadaşları tarafından yapılan çalışmalar sonucunda uçak bakım çalışanlarının hata yapmasına neden olan on iki insan faktörü tespit edilmiş ve bu faktörlere Kirli Düzine adı verilmiştir. Kirli Düzine modelinin ortaya çıkmasından günümüze kadar geçen uzun süreç içinde uçak bakım çalışanlarının performanslarını etkileyebilecek dünya çapında örgütsel ve teknolojik değişimler yaşanmıştır. Bu nedenle son yıllarda dünyanın önde gelen bazı uçak bakım organizasyonlarının insan faktörleri eğitiminde yeni yaklaşımlar kullandığı görülmektedir. Bu yeni yaklaşımlardan biri Hawker Pacific Aerospace firması tarafından öne sürülen Kirli On Beş modelidir. Ancak Kirli On Beş ile ilgili literatürdeki çalışmaların son derece sınırlı olduğu görülmektedir. Bu kapsamda teorik olarak yürütülen bu çalışmanın amacı, öncelikle uçak bakım sektöründe insan faktörleri kavramıyla bütünleşmiş olan Kirli Düzine modelini ele almak; sonra Kirli Düzineyi genişleten Kirli On Beş modelinin teorik yapısını detaylı olarak incelemek ve sonuç kısmında Kirli On Beş modeline eklenebilecek güncel insan faktörlerini tartışmaktır. Çalışmanın uçak bakım sektöründe insan faktörleri ile ilgili literatüre özgün bir katkı yapacağı düşünülmektedir. | |
| dc.description.abstract | In the early 1990s, aircraft accidents caused by human factors in aircraft maintenance tasks became an important agenda item in the aviation sector. In this context, as a result of studies conducted by Transport Canada employee Gordon Dupont and his teammates in 1993, twelve human factors that caused aircraft maintenance workers to make mistakes were identified, and these factors were named the Dirty Dozen. In the long process from the emergence of the Dirty Dozen model to the present day, there have been organizational and technological changes worldwide that could affect the performance of aircraft maintenance workers. For this reason, in recent years, it has been observed that some of the world's leading aircraft maintenance organizations have been using new approaches in human factors training. One of these new approaches is the Filthy Fifteen model put forward by Hawker Pacific Aerospace. However, it is seen that the studies in the literature on the Filthy Fifteen are extremely limited. In this context, the aim of this study, which is carried out theoretically, is to first examine the Dirty Dozen model, which is integrated with the concept of human factors in the aircraft maintenance sector, then to examine in detail the theoretical structure of the Filthy Fifteen model, which expands the Dirty Dozen, and to discuss the current human factors that can be added to the Filthy Fifteen model in the conclusion section. It is thought that the study will make an original contribution to the literature on human factors in the aircraft maintenance sector. | |
| dc.identifier.doi | 10.51785/jar.1640698 | |
| dc.identifier.endpage | 134 | |
| dc.identifier.issn | 2687-3338 | |
| dc.identifier.issue | 2 | |
| dc.identifier.startpage | 103 | |
| dc.identifier.uri | https://doi.org/10.51785/jar.1640698 | |
| dc.identifier.uri | https://hdl.handle.net/20.500.12899/1972 | |
| dc.identifier.volume | 7 | |
| dc.language.iso | en | |
| dc.publisher | İnan ERYILMAZ | |
| dc.relation.ispartof | Journal of Aviation Research | |
| dc.relation.publicationcategory | Makale - Ulusal Hakemli Dergi - Kurum Öğretim Elemanı | |
| dc.rights | info:eu-repo/semantics/openAccess | |
| dc.snmz | DergiPark_20251023 | |
| dc.subject | Organisational Behaviour | |
| dc.subject | Örgütsel Davranış | |
| dc.title | Uçak Bakım Sektöründe Güncel İnsan Faktörleri Yaklaşımları: Kirli Düzinenin Kirli Onbeş’e Dönüşümü | |
| dc.title.alternative | Current Human Factors Approaches in Aircraft Maintenance Sector: Transformation of Dirty Dozen into Filthy Fifteen | |
| dc.type | Review Article |
